Jesień nadeszła w całej krasie. ‘O Outuno’ zwą ją Portugalczycy. Jakie słówka związane z tą porą roku trzeba znać? Pogoda, ubrania, rośliny, kolory, aktywności: wszystko, co jesienne!

Pogoda, czyli deszczowo

W naszym klimacie – czyli umiarkowanym, po portugalsku ‘a clima temperado’ – jesień niestety kojarzy się raczej deszczowo, pochmurnie i ponuro. Deszcz jednak deszczowi nierówny i tak mamy rodzaje deszczu jak:

  • O chuvisco – malutki deszczyk, mżawka
  • A chuva – czyli najzwyklejszy deszcz
  • A chuvada – coś więcej, zatem ulewa
  • O temporal lub a borrasca – robi się groźnie, czyli nawałnica
  • A trovoada – deszcz z efektami specjalnymi, zatem burza. Podczas niej występują ‘o raio’ – piorun oraz ‘o trovão’ – grzmot i grom.
  • A tempestade – ulewa na morzu, czyli sztorm.

Jak jest jesienią? Najczęściej obserwuje się:

  • O frio tempo – zimną pogodę
  • O céu nublado – zachmurzone niebo. ‘Os nuvens’ to chmury. Mówi się też ‘o céu cinzento’ – poszarzałe niebo.
  • O esfriamento, o resfriamento, a descida de temperaturas – ochłodzenie czy obniżenie temperatur.

Inne częste zjawiska atmosferyczne jesienią to:

  • A névoa, o nevoeiro, a neblina – mgła
  • O sincelo – szadź
  • A geada – szron
  • A humidade – wilgotność.

Pod koniec jesieni powoli wkracza na horyzont zima, a wraz z nią pierwsze:

  • A geada – przymrozek
  • A neve – śnieg.

…a może polska złota jesień?

Nie zawsze jednak jesienne miesiące są wyłącznie deszczowe i pochmurne. Czasem trafiają się prawdziwe słoneczne dni – zwłaszcza w początkach jesieni zwanych u nas babim latem, a w Portugalii: ‘a verão Indiano’. Do opisania tych słonecznych dni używa się słów i wyrażeń takich jak:

  • O calor – ciepło
  • O sol brilha – słońce świeci
  • Há folhas coloridas nas árvores. – Są kolorowe liście na drzewa.
  • O orvalho aparece na grama da manhã. – Rosa pojawia się na trawie rankami.

Jesienne rośliny

Jakie rośliny kojarzą się z jesienią? Przykładowo:

  • A urze – wrzos
  • O crisântemo – chryzantema
  • O aster – aster
  • A hortênsia – hortensja
  • O castanheiro – kasztanowiec
  • O ácer – klon
  • A macieira – jabłoń
  • A sorveira – jarzębina
  • O freixo – jesioń
  • A tília – lipa
  • A abóbora – dynia.

Kolory jesieni

Jesienią dzięki liściom na drzewach potrafi się zrobić naprawdę kolorowo:

  • Bege – beż
  • Preto – czerń
  • Vermelho – czerwień
  • Rubro – purpura
  • Cinzento – szarość
  • Amarelo – żółć
  • Lilás – liliowy.

Ubrania

W co się ubieramy jesienią? Cieplutko! Przydadzą się:

  • A blusão, a blusa, o casaco – bluzy, kurtki etc.
  • A camisola de gola alta – golf
  • O sobretudo – jesionka, palto, płaszcz
  • O casaco com capuz – bluza z kapturem
  • O pulôver – pulower
  • As meias – skarpetki
  • As calças – spodnie
  • O vestido – sukienka
  • A camisola – koszula
  • A boina – beret
  • O gorro – czapka
  • A chapéu – kapelusz
  • O cachecol – szalik
  • As luvas – rękawiczki
  • As botas – botki
  • As galochas – kalosze
  • A chapéu-de-chuva, a guarda-chuva – parasolka
  • A capa de chuva – płaszcz przeciwdeszczowy
  • As botas de cano alto – kozaki.

Aktywności

W jesienne, chłodne wieczory lub w cieplejsze, słoneczne dni można robić wiele rzeczy np.:

  • Jogar de cartas – grać w karty
  • Jogar em jogos de tabuleiro – grać w planszówki
  • Passear no parque – spacer
  • Ir ao cinema – iść do kina
  • Ir ao restaurante – iść do restauracji
  • Coletar castanhas – zbierać kasztany
  • Ver a televisão ou Netflix – oglądać telewizję lub Netflix
  • Ler livros – czytać książki.

Jesienne dolegliwości

Jesienią z powodu paskudnej pogody za oknem i krążących wirusów i bakterii panuje sezon na zachorowania. Typowe choroby (‘as doenças’) czy dolegliwości to:

  • As anginas – angina
  • O dor de cabeça – ból głowy
  • O tosse – kaszel
  • A constipação – katar
  • O dor de garganta – ból gardła
  • O febre – gorączka
  • A constipação, o resfriado – przeziębienie
  • O gripe – grypa
  • O faringite – zapalenie gardła
  • O bronquite – zapalenie oskrzeli
  • O otite – zapalenie ucha.

Jak przetrwać jesień?

Na choroby pomogą ‘os medicamentos’, a na jesienną melancholię – ‘melancolia do outono’ – można zawsze wypić:

  • A chá com mel – herbatę z miodem
  • A cerveja quente – grzane piwo (dziwny napój dla Portugalczyków!)
  • O vinho quente com canela e cravo – grzane wino z cynamonem i goździkami.

Wystarczy tej gramatyki, na koniec mam dla was ciekawy idiom:

               Chover a potes – leje jak z cebra. Jesienią nader często, niestety, przydatne wyrażenie. Po portugalsku dosłownie leje jak z garnków, bo ‘potes’ to garnki, sens jednak jest ten sam. Nieważne o jakim naczyniu mowa, jeśli pada tak, jakby ktoś z cebra czy garnka lał nam na głowę wodę, to znaczy, że jest kiepsko…

 

 

Urszula Poszumska