W mini cyklu o porach roku, przyszedł wreszcie czas na wiosnę! Marzec za pasem, więc można zbudzić się z zimowego letargu. Po portugalsku wiosna to „a primavera” (przypominam, że pory roku mają rodzajniki, w przeciwieństwie do miesięcy). To jedyna pora roku rodzaju żeńskiego. Nic dziwnego, w końcu to Pani Wiosna. Skąd wzięła się nazwa? Od łacińskich słów ‘prima vera’, co oznacza dosłownie pierwsze lato, czyli wiosna to takie lato przed prawdziwym latem. Jakie słówka związane z wiosną są przydatne w portugalskim?  

Pogoda

Tradycyjnie zaczynam od pogody. Pogody, która wiosną jest trochę w kratkę. Ciepło, ale zdarzają się deszcze i burze, a noce jeszcze chłodne. Na pewno jednak jest lepiej niż zimą…

  • O tempo está bom/melhor do que no Inverno. [czyt. u tempu szta bom/meljor du ke nu inwernu] – Pogoda jest ładna/lepsza niż zimą.
  • Está calor. [szta kalor] – Jest ciepło.
  • Está aquecimento. [szta akesimentu] – Jest ocieplenie.
  • Cada dia a temperatura sobe. [kada dia a temperatura sobe] – Każdego dnia temperatura rośnie.
  • O sol brilha. [u sol brilja] – Słońce świeci.
  • Az vezes há chuva. [asz wezesz a szuwa] – Czasami jest deszcz.
  • Também há trovoada. [tambajm a trovoada] – Także jest burza.
  • Nos dias é quente. [nosz dijasz e kente] – Podczas dni jest ciepło.
  • Nas noites ainda é frio. [nasz nojtes ajnda e frijo] – Nocami wciąż jest zimno.
  • As temperaturas são amenas. [asz temperaturasz som amenasz] – Temperatury są łagodne.
  • O clima fica mais agradável. [u klima fika maisz agradawel] – Klimat robi się przyjemniejszy.

Rośliny

Wiosnę nazywa się czasem ‘a estação mais bonita do ano’ [a sztasao maisz bonita du anu] – najpiękniejsza porą roku. To dlatego, że wtedy występuje ‘floração de diversas espécies de plantas’ [florasao de diwersasz szpesjesz de plantasz] – kwitnienie różnych rodzajów roślin. Przede wszystkim pojawiają się kwiaty na polach, łąkach, w ogródkach. Poznajmy kilka nazw kwiatów:

  • a violeta [wioleta] – fiołek
  • o cravo [krawu] – goździk (słynny w Portugalii z racji Rewolucji goździkowej: Revolução dos cravos, ale o tym więcej we wpisie kwietniowym w rocznicę rewolucji)
  • a hortênsia [hortensja] – hortensja 
  • o íris [iris] – irys 
  • o crocus [krokus] – krokus
  • a prímula [prímula] – pierwiosnek
  • a orquídea [orkidea] – orchidea, storczyk
  • a peónia [peonia] – piwonia 
  • a rosa [rosa] – róża 
  • o girassol [żirasol] – słonecznik 
  • a túlipa [tulipa] – tulipan 
  • a margarida [margarida] – stokrotka.

Ptaki

Wiosna kojarzy się też przebudzeniem zwierząt ze snu zimowego – czyli z ‘período de hibernação’ [periodu de hibernasao], powrotem ptaków z ciepłych krajów i ich śpiewem już od wczesnych godzin porannych. Zatem poznamy kilka gatunków ptaków – ‘aves’ [awesz]:

  • a cegonha [segonja] – bocian
  • a garça [garsa] – czapla
  • o pica-pau [pika pau] – dzięcioł
  • o dom-fafe [dom fafe] – gil
  • a beija-flor [bejża flor] – koliber (dosłownie: całujący kwiaty!)
  • a pomba czy o pombo [pomba/pombu] – gołąb, gołębica
  • a andorinha [andorinja] – jaskółka
  • o melro-preto [melru pretu] – kos
  • o corvo [korwu] – kruk
  • o cucu [kuku] – kukułka
  • o cisne [sisne] – łabędź
  • a gaivota [gajwota] – mewa
  • o pavão [pawao] – paw
  • a cotovia [kotovija] – skowronek
  • a coruja, o mocho [koruża, moczu] – sowa
  • o gaio [gaju] – sójka
  • a pega [pega] – sroka
  • o chapim [szapem] – sikora
  • o pardal [pardal] – wróbel
  • a gralha [gralja] – wrona
  • a carriça [karrisa] – strzyżyk
  • o pintassilgo [pintassilgu] – szczygieł.

Kolory

‘Na primavera as paisagens enchem-se de cores, como: verde, vermelho, amarelo, azul, deixando ruas, campos, parques e jardins com o aspeto alegre e vívido.’

[na primavera asz pajsażensz enszem-se de koresz, komu: werde, wermelju, amarelu, azul, dejszandu ruasz, kampusz, parkesz i żardensz kom u aszpetu alegre i wiwidu]

„Wiosną pejzaże wypełniają się kolorami, jak zielony, czerwony, żółty, niebieski, pozostawiając ulice, pola, parki i ogrody z wyglądem przyjemnym i pełnym życia.”

Ubrania

Co zakładamy wiosną? Trochę lżejsze ubrania, buty i dodatki, np.:

  • o pólo [polu] – koszulka
  • o casaco [kazaku] – kurtka, bluza
  • o sobretudo [sobretudo] – płaszcz
  • o vestido [wesztidu] – sukienka 
  • a saia [saja] – spódnica
  • as calças de ganga, jeans [kalsasz de ganga, dżins] – jeansy
  • os ténis [tenisz] – tenisówki
  • os sapatos baixos [sapatusz bajszusz] – półbuty
  • as sabrinas [sabrinasz] – balerinki 
  • o lenço [lensu] – chustka 
  • o chapéu [szapeu] – kapelusz.

Aktywności

Wiosną można częściej korzystać z aktywności na świeżym powietrzu i na pewno warto! Co można robić wiosną na dworze?

  • Fazer o piquenique. [fazer u piknike] – Robić piknik.
  • Fazer a jardinagem. [fazer u żardinażem] – Uprawiać ogródek.
  • Ir a pesca. [ir a peska] – Iść na ryby.
  • Ir ao passeio. [ir ao paseju] – Iśc na spacer. 
  • Tirara fotografias. [tirara fotografijasz] – Robić zdjęcia.
  • Fazer desportos. [fazer deszportusz] – Uprawiać sport.
  • Jogar a bola. [żogar a bola] – Grać w piłkę.
  • Jogar tenis. [żogar tenisz] – Grać w tenisa.
  • Andar a bicicleta. [andar a bicicleta] – Jeździć na rowerze.

Wystarczy tej gramatyki, na koniec mam dla was ciekawy idiom:

‘Engolir sapos’ [engolir sapusz] – dosłownie „połykać żaby”, oznacza, że trzeba milczeć, mimo iż chce się coś powiedzieć, bo jakaś wyższa siła zabrania się odezwać. Po polsku też mówimy: „jakby żabę połknął.”

Autor: Urszula Poszumska